Hoe CO2-meters en ventilatie inzetten in de strijd tegen Covid-19

Op de website van werk.belgie.be vind je n.a.v. de versoepeling van de Corona maatregelen nieuwe aanbevelingen voor verluchting en ventilatie terug. De focus ligt deze keer specifiek op het belang van gezonde binnenlucht en het gebruik van verse buitenlucht om het risico op verspreiding in te perken. We vatten het voorgestelde praktische stappenplan hieronder samen en geven met onzer ervaring in scholen en kantoren een aantal adviezen bij de interpretatie. (Steven Braekeveldt)

folder taksforce ventilatie

Van waar deze aanbevelingen?

Het is de taksforce ventilatie die op 28 april 2021 een aantal nieuwe aanbevelingen formuleert over hoe om te gaan met binnenluchtkwaliteit om het risico op Covid-19 te beperken. De aanbevelingen komen er samen met de nieuwe versoepelingen. 
Het is ondertussen  bewezen dat in slecht verluchte ruimtes een grotere kans bestaat op verspreiding via aerosolen en dat die dus virusdeeltjes bevatten. Door de concentratie  te beperken, en in combinatie met handhygiëne, en voldoende afstand en mondmaskers, wordt de kans op overdracht sterk gereduceerd. 

De aanbevelingen vind je hier terug (aanbevelingen pdf-vorm)

Het nut van ventilatie is niet nieuw, maar te weinig bekend. het principe van ventilatie en verluchting in de strijd tegen Corona wordt als volgt samengevat: 

* Als je ademt en meer nog als je spreekt, lacht, roept, hoest… stoot je druppeltjes uit. Sommige zijn zo klein dat ze een tijdje kunnen zweven in de lucht (aerosolen).
* Als je veel aerosolen met het coronavirus inademt, kan je besmet raken.
* Ventileer daarom de binnenruimte en laat voortdurend verse buitenlucht binnen. Dat kan door de ramen en deuren te openen of via een mechanisch ventilatiesysteem met aanvoer van uitsluitend verse lucht.
* Meet het CO2-gehalte en hou het zo laag mogelijk.
* Hou ook steeds afstand van je collega, klant, bezoeker… en draag bijkomend een mondmasker

Belangrijk hierbij is dat ventileren en verluchten niet voldoende is en slechts één van de maatregelen is om ons te beschermen tegen COVID-19. Maar wel een erg belangrijke.
Ventilatie is trouwens geen nieuwe Corona-maatregel, maar is sinds 2006 verplicht bij nieuwe gebouwen, en luchtkwaliteit werd ook in 2016 is opgenomen in Codex 
over de binnenluchtkwaliteit in werklokalen. Deze aanbevelingen werden samengevat in een flyer die je hier terugvindt.

Het stappenplan van de taskforce ventilatie ziet er als volgt uit:

Zet als eerste maatregel tegen Covid-19 je ramen en deuren zo vaak mogelijk open, want dit draagt bij tot een betere verluchting of ventilatie. Een betere luchtverversing bekom je door meerdere ramen of deuren van het gebouw te openen en zo een spoeling te bevorderen. Er is volgende stelregel dat in een ruimte met 1m² open raam tot 4 personen permanent aanwezig mogen zijn, en per 1m² open deur tot 6 personen permanent aanwezig.

Is het echter niet mogelijk of evident – denk maar omwille van veiligheidsrisico’s, buitenlawaai, tocht- en koude -, dan kan je deze ook openzeten in periodes van niet-bezetting (pauzes, voor aanvang van het gebruik van de ruimte). Door de permanente monitoring van de CO2 concentraties en comfortparameters krijg je inzicht en kun je deze manier van verluchten beter plannen en inzetten.

CO2 meters zijn met andere woorden een uitstekend middel in combinatie met natuurlijke verluchting.

Controleer indien mechanische ventilatie aanwezig is. Het is aanbevolen, maar geen verplichting, om de debieten (vermoedelijk ooit ingesteld door de installateur) opnieuw op te meten en aan te passen/verhogen voor zover nodig volgens de geldende normen. Laat dus het luchtvolume (of ventilatie debiet) meten op de hoogste stand (meestal stand 3 van de ventilator). Dit wordt uitgedrukt in kubieke meter lucht per uur (m³h). Vertrouw op een ervaren partij die de ventilatie debieten per ruimte meet (zoals bijvoorbeeld Hola Comfort werkt met gekalibreerde apparatuur). 

Op basis van de meting van het luchtvolume wordt een toegelaten veilige bezettingsgraad bepaald bij de bestaande situatie. Dit betekent het aantal personen dat permanent in de ruimte mag aanwezig zijn zonder risico op overschrijding van de toelaatbare CO2 concentratie (vastgesteld op 900ppm). Dus met laag risico op overdracht van virusdeeltjes in de binnenlucht.

Wist je dat ventilatie en de eis naar 900ppm voor continue bezetting reeds bestaat sinds 2016, door de verplichte codex over het welzijn op het werk. Deze codex verplicht werkgevers om continu de CO2 concentratie van 900ppm aan te houden in arbeidsplaatsen, of om een ventilatiedebiet van 40m³h per persoon te garanderen (in de maximale stand van het ventilatie systeem). 
Elke werkgever moet beschikken over een risico analyse van de binnenluchtkwaliteit met onder andere CO2 monitoring: hieruit zal blijken indien de CO2 concentratie permanent voldoet, of welk ventilatiedebiet moet voorzien worden.

Breng zeker de medewerkers voldoende op de hoogte (bijvoorbeeld waar staat de standenschakelaar) van het nut en werking van het ventilatiesysteem. Controleer de installatie op goeie, comfortabele (geen tocht, geen lawaai) en vooral veilige werking volgens de geldende voorschriften. 

Het streefdoel van 900 ppm CO2 komt overeen met het ventileren van 40m³h verse luchtaanvoer. Bijgevolg is de nominale bezetting gelijk aan het gemeten debiet / 40. indien de bezetting kleiner is dan het aantal in deze berekening is de kans klein dat de CO2 concentratie boven de 900ppm zal stijgen en is de situatie veilig voor mogelijke overdracht. indien de waarde groter is is verdere monitoring aan de hand van CO2 meting noodzakelijk. 

Dit voorbeeld: een vergaderruimte met een ventilatiedebiet van 200m³h (200m³h/40m³h) kan permanent 5 personen aanwezig hebben, zonder dat de 900ppm waarde overschreden wordt. 

Heb je een bezetting hoger dan die 5 personen, dan heb je een CO2 meter met monitoring nodig om de concentratie te handhaven met bijvoorbeeld natuurlijke ventilatie. Indien deze overschrijding erg vaak gebeurt stel dan een actieplan op voor betere planning van de bezetting, of voor extra ventilatie.

Een CO2 meter controleert het CO2-niveau in de ruimte en geeft een signaal (visueel, waarde, push-melding) wanneer de 900ppm CO2 concentratie overschreden wordt. 
Het is de voorkeur om in elke ruimte minstens 1 CO2 meter te hebben. Zo kun je het best inschatten of er voldoende ventilatie (ventilatie + verluchting) in die ruimte aanwezig is. 

Het Aircheqonline dahsboard houdt de CO2 overschrijdingen bij en brengt deze in relatie met andere parameters en geeft beter inzicht om correcte maatregelen te nemen, in te plannen, of om de juiste investeringen in mechanische ventilatie te nemen. Een continue meting wordt geadviseerd, ook bij goeie waardes.

In het geval dat er GEEN mechanische ventilatie aanwezig is, wordt aangewezen op natuurlijke ventilatie. Met maatregelen als het openen van bestaande verluchtingsvoorzieningen (ramen, deuren, gangen, …), het verlagen van de bezettingplanning en procedures voor verluchting en bezetting, of in extremis het uitrusten met toestellen voor luchtzuivering. Omdat dit vaak manuele handelingen vereisen is het hier belangrijk om permanent te evalueren en beheren via een monitoringplatform, en ziet de beheerder indien de genomen maatregelen effectief zijn

lees meer in het adviesdocument ‘keuze en gebruik van CO2 meters in het kader van Covid-19’

Hola Comfort biedt meer dan enkel het CO2 meetinstrument. Een online dashboard verzamelt elke 10 seconden de data van de sensoren (die trouwens ook temperatuur, vocht en aanwezigheid meten) en maakt hiermee een infografiek en rapporten bestemd voor de beheerder. Op basis hiervan kun je vergelijken, evalueren, plannen, rapporteren, maatregelen uitproberen, etcetera.

Bij het ontbreken van mechanische ventilatie zet je maximaal in op het openen van ramen en deuren, beperkt je de bezettingsgraad (maximaal 4 personen per m³ netto opening van de ramen of 6 personen per m² netto-opening van buitendeuren). Voer op korte termijn CO2 metingen uit en bekijk hoe intensiever verlucht kan worden. 

Een situatie is in orde wanneer: 

* er maximaal wordt voorzien in natuurlijke ventilatie via ramen en deuren
* mechanische ventilatie staat afgesteld op 100% verse buitenlucht en voldoende voor- en na-ventilatie
* de CO2 continue onder de 900ppm blijft ofwel 40m³h toevoerlucht per aanwezige persoon kan worden gegarandeerd
* of men maatregelen als luchtzuivering, mondmaskers neemt, bepaald via risicoanalyse 

indien geen degelijke ventilatievoorzieningen aanwezig zijn, maar men toch voldoet aan de CO2 richtwaarden, dan nog is het aanbevolen om een concreet actieplan voor ventilatie uit te werken. 

Hierbij nog deze ervaring: Het belangrijk is om medewerkers eveneens bewust te maken en te betrekken bij het meten en verluchten. Want maatregelen neem je als volledige organisatie. Je krijgt met Hola Comfort en door middel van het platform zelf inzicht. Met deze kennis kan je correcte maatregelen nemen en juist investeren.

Hola Comfort geeft inzicht in je binnenlucht

  • Het leveren van nauwkeurige en betrouwbare sensoren in combinatie met een toegankelijk online leerplatform/dashboard, met opleiding van de beheerders
  • Ondersteuning bij de optimalisatie van de mechanische ventilatie installatie (wegwijs als uitvoering)
  • Advies over de geldende eisen, binnenluchtkwaliteit, verluchting en mogelijkheden voor ventilatie op basis van 15 jaar ervaring
  • Meten van ventilatiedebieten met gekalibreerde apparatuur.

Zelf een CO2-meter inzetten voor een beter binnenklimaat? Wij helpen je op weg!